سوالات دندانپزشکی

اطلاعات و سوالات دندانپزشکی

سوالات دندانپزشکی

اطلاعات و سوالات دندانپزشکی

اثر روغن زیتون و چای سبز و عصاره انگور قرمز بر کاهش جرم دندان


دانشمندان دریافتند چای سبز و عصاره انگور قرمز حاوی موادی موسوم به پلی فنول هاست و از همین رو، نوشیدن این نوشیدنی ها باعث کاهش تشکیل جرم دندان (پلاک) بر روی سطح مینای دندان شده و همچنین از چسبیدن باکتری های سیاه کننده دندان به مینای دندان که باعث خرابی آن می شود، جلوگیری می کند.


به علاوه مصرف نوشیدنی های یادشده باعث می شود تا بیش از 50درصد از باکتری های دندان شسته و از دندان ها جدا شود.

این نوشیدنی ها باعث کاهش میزان اسید تولیدشده توسط این باکتریها می شود.جرم دندان، لایه ای چسبنده است که پس از صرف غذا به مینای دندان می چسبد و باکتری های خراب کننده دندان روی آن رشد می کنند.

این باکتری ها اسیدهایی آزاد می کنند که مینای دندان را حل و آن را تضعیف کرده و احتمال خرابی و سیاه شدن دندان ها و ایجاد حفره ها را در آن نیز افزایش می دهد.
همچنین این باکتری ها و اسیدهای تولیدشده توسط آن، باعث تورم لثه ها و صدمه زدن به آن می شود.

جرم دندان ابتدا لایه ای چسبنده و نرم است. اما اگر به طرزی مناسب، با استفاده از مسواک و سایر روش ها، برداشته نشود، به صورت ماده ای سخت و زرد رنگ درآمده و معمولاً در بن دندان ها در نزدیکی لثه ها و حتی زیر سطح لثه به مینای دندان می چسبد، به نحوی که فقط با مراجعه به دندان پزشک می توان آن را برداشت.



افزودن روغن زیتون به سالادها و غذاهای مختلف، باعث تقویت مینای دندان و همچنین کاهش تولید جرم بر روی دندان ها می شود.

دانشمندان می گویند، علت جلب توجه ما به روغن زیتون به عنوان عاملی برای تقویت دندان ها و جلوگیری از خرابی دندان ها و لثه ها این بود که ما متوجه شدیم، ساکنان یکی از شهرهای اسپانیا که محصول اصلی آن روغن زیتون است، به میزان بسیار کمتری از میانگین مردم در سایر نقاط اسپانیا از خرابی و سیاه شدن دندان ها و همچنین بیماری های لثه رنج می برند.همچنین جویدن آدامس هایی که حاوی شیرین کننده های مصنوعی جایگزین شکر، از قبیل زیلیتول و سوربیتول است، باعث کاهش تشکیل جرم بر روی سطح دندان ها شده و از همین رو از خرابی دندان ها می کاهد.باکتری های درون محفظه دندان که روی جرم دندان ها قرار می گیرند، قادر به مصرف این شیرین کننده های مصنوعی نبوده و در نتیجه بسیاری از این باکتری ها از نبود منبع انرژی و گرسنگی، می میرند، که به نوبه خود، به سلامت و بهداشت دهان و دندان ها کمک می کند.

خرابی دندان های کسانی که این آدامس های بدون شکر را به طور مرتب و به خصوص پس از وعده های غذایی می جوند، میان30 الی 60درصد، کمتر از سایر کسانی است که این آدامس ها را مصرف نمی کنند.

گریپ فروت و محافظت از لثه ها


به گزارش پایگاه اینترنتی بیبیسی نیوز، محققان دریافتند مبتلایان به بیماری لثه که به مدت دو هفته روزانه دو عدد گریب فروت مصرف کنند خونریزی لثه آنها کاهش قابل توجهی مییابد.

محققان علت این تاثیر را ناشی از افزایش میزان ویتامین سی خون میدانند که به التیام زخمها و کاهش آسیب ناشی از مولکولهای رادیکال آزاد پایدار کمک میکند.
تحقیقات دانشگاه فردریش شیلر در آلمان در مجله
. " British Dental Journal" منتشر شده است
بررسی روی ۵۸ بیمار مبتلا به بیماری مزمن لثه نشان داد که مصرف گریپ فروت تاثیر مثبتی در سیگاریها و غیرسیگاریها دارد.
نتایج این تحقیق بیانگر آن است که میزان کافی ویتامین سی در خون به التیام زخمها کمک میکند.
سیگار عامل شناخته شده ای در افزایش خطر بیماری لثه است .
در این مطالعه میزان ویتامین سی خون سیگاریها 29 درصد کمتر از غیرسیگاریها بود. مصرف دو گریپ فروت در روز میزان پلاسمای ویتامین سی را در تمام شرکت کنندگان افزایش داد.
در سیگاریها این میزان تقریبا دو برابر افزایش یافت، اما از آنجا که سیگاریها قبل از شروع مطالعه ویتامین سی خونشان کمتر از غیرسیگاریها بود بعد از پایان تحقیق نیز کمتر از غیرسیگاریها ویتامین سی در خون خود داشتند.
علت ارتباط میان استعمال دخانیات با میزان پایین تر ویتامین سی مشخص نیست. احتمالا سیگار نحوه سوخت و ساز ویتامین را در بدن تغییر میدهد یا شاید به این علت است که رژیم غذایی سیگاریها کمتر سالم است.
دکتر گوردون واتکینز مشاور علمی انجمن دندان پزشکی انگلیس میگوید که بیماری لثه مشکل مهمی در این کشور محسوب میشود.
بسیاری از افراد به بیماری صعب العلاج لثه مبتلا هستند که مهمترین علت از دست دادن دندانها در بزرگسالان است.
داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم مقدار ویتامین سی مورد نیاز بدن را تامین میکند.
با این حال بدن قادر به ذخیره مقادیر اضافی ویتامین سی نیست به همین خاطر مصرف ویتامین سی باید ادامه یابد.
یک گریپ فروت حاوی 92 میلیگرم ویتامین سی است.
به شرکتکنندگان در این مطالعه توصیه شد، بلافاصله بعد از خوردن میوه گریپ فروت دندانهایشان را مسواک نزنند.
مرکبات اسیدی هستند و میتوانند مینای دندان را تضعیف کرده و در برابر پوسیدگی آسیب پذیر کنند.

جرم دندان

جرم چیست؟


اگر پلاک میکروبی هر روز و یا در مراحل اولیه از سطح دندان تمیز نشود، املاح موجود در بزاق و مواد غذایی برآن رسوب نموده و منجر به ایجاد جرم دندان که سخت می باشد، می گردد. جرم با مسواک زدن پاک نمی شود و با عمل جرم گیری توسط دندانپزشک برداشته می شود.


آیا هر تغییر رنگی در سطح دندان ها جرم هست ؟


یکسری از تغییر رنگها بر روی دندان در واقع پوسیدگی هائی هستند که معمولا به صورت سیاه رنگ بر روی دندان مشاهده میشود و در حالت های پیشرفته به صورت حفره در میایند و در نهایت با پیشرفت پوسیدگی دندان درد شروع دندان شروع می شود .

یک راه تشخیص قطعی این تغییر رنگها این است که در پوسیدگی ها بر روی دندان حفره ایجاد میشود بر خلاف جرم که معمولا بر روی دندان می نشیند و حجم اضافی را اشغال میکند
یکسری از تغییر رنگها در ساختمان خود دندان وجود دارند و معمولا این تغییر رنگها دائمی بوده و با جرم گیری  پاک نمی شود و در ضمن با تراش آن معمولا زیر آن هم همین لکه ها را دارد و این تغییر رنگها یا ناشی از مصرف دارو در زمان رشد جوانه دندان است و یا ناشی از نقص تکاملی دندان ها و کمبود املاح مختلف در زمان تشکیل دندان و یا ناشی از افزایش فلوراید آب وصرفی  می باشد .
نوع سوم تغییر رنگها ناشی از موادی است که به طور معمول مصرف میکنیم و رسوباتی که بر روی دندان تشکیل میشود . این رسوبات یا به صورت رنگدانه یا استین هستند و یا به صورت جرم که بحث اصلی ما را تشکیل میدهد . این جرم ها بخوبی با جرم گیری پاک میشود و همین جرم ها هستند که لثه را تخریب کرده و در نهایت باعث شل شدن دندانها میشود بدون اینکه خود دندان مشکلی داشته باشد.


جرم  دندان چیست و چگونه تشکیل میشود ؟


تا بحال به سماور یا کتری که به طور معمول در منزلتان وجود دارد دقت کرده اید ؟ معمولا دور جدار داخلی سماور را دقت کنید لایه شیری رنگی از رسوبات مختلف را میتوانید مشاهده کنید که با توجه به شهری که در آن زندگی میکنید و املاح موجود در آب مصرفی آن مقدار و رنگ این املاح متفاوت خواهد بود ..

جرمی که بر روی دندانها تشکیل میشود چیزی شبیه این جرم های دور جدار داخلی سماور است . با این تفاوت که ترکیباتی پیچیده تر داشته و روند تشکیل آن اندکی متفاوت است . بزاق ما به طور معمول دارای املاح زیادی است که قدرت رسوب کردن را دارند . این املاح معمولا در جاهائی که با غذا و مسواک کمتر در تماس است رسوب میکنند. رسوب این املاح همراه است با ایجاد بستر مناسب برای جایگزینی میکروبهائی که به طور طبیعی در دهان وجود دارد و رشد و تکثیر آن است .

 اضافه شدن پروتئین های موجود در غذا و بذاق و همچنین لاشه سلولهای مرده بافت های مختلف دهان در مجموع باعث افزایش حجم این رسوبات شده و به مرور جرم تشکیل میشود و در دهان قابل مشاهده میشود .

چیزی که مهم است این است که ما معمولا مقدار کمی از جرم تشکیل شده را می توانیم مشاهده کنیم و قسمت عمده این جرم با تخریب لثه در زیر لثه تخریب شده جایگزین شده و از دید مستقیم ما پنهان میماند . و مسئله مهمتر اینکه این جرم های تشکیل شده پر از میکروب های مختلف است و با مسواک زدن هم تمیز نمیگردد و این میکروبها بین ۲۰ الی ۴۰ درصد جرم تشکیل شده را تشکیل میدهد و بافت چسبنده لثه را که محکم به دندان چسبیده را بمرور تخریب کرده و بافت نگهدارنده حیاتی لثه را تخریب کرده و باعث سست شدن پایه های دندان میشود .

پس نتیجه میگیریم که با جرم گیری و تمیز کردن این جرم های تشکیل شده بر روی دندان از روند تخریب لثه جلو گیری کنیم .


آیا جرم گیری دندان را خراب میکند؟


این موضوع  کاملا اشتباه است و با ریشه یابی علت این نوع افکار پی خواهیم برد که چرا چنین اشتباهی میکنیم .

 جرم های تشکیل شده بر روی دندان به مرور لثه را خراب کرده و خود جایگزین میشود . این امر چون به مرور اتفاق میفتد و بیمار متوجه عقب نشینی لثه نمیشود و لثه ای که عقب نشینی کرده با جرم جایگزین میشود فضای خالی که بین دندانها در اثر عقب نشینی لثه هم که ایجاد میشود از دید بیمار پنهان میماند . موقعی که بیمار برای جرم گیری مراجعه میکند وقتی این جرم ها را تمیز میکنیم لثه تحلیل رفته در معرض دید بیمار قرار میگیرد و چنین احساسی بدست می دهد که جرم گیری باعث از بین رفتن لثه شده است  در صورتی که تمام این اتفاقات قبلا صورت گرفته بوده ولی از دید بیمار پنهان بوده است .

با این توضیحاتی که دادم امیدوارم مطمئن شده باشید که تمام این بلایا به علت جرم بوده که بر سرتان میاید نه جرم گیری …. و این جرم گیری است که از ادامه روند تخریب لثه جلوگیری میکند .


هر چند وقت باید جرم گیری کنیم؟


حتما سالی یک بار جرم گیری را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید .
به یاد داشته باشید روش صحیح مسواک زدن تشکیل جرم را به حداقل خواهید رساند.

اگر در موقع مسواک زدن دیدید که از ناحیه از لثه هایتان دارد خون میاید بدانید که آن ناحیه دچار مشکل است و به دندانپزشک خود مراجعه کنید .به  ناحیه ای که خون میاید بیشتر مسواک بزنید و از خونریزی آن نترسید . مطمئن باشید که با خوب مسواک زدن و بیشتر مسواک زدن  خونریزی به مقدار زیادی  کاهش خواهد یافت.
در صورتی که جرم زیادی داشتید و بعد از جرم گیری دندانهایتان به سرما و گرما حساس شده زیاد نگران نباشید به مرور رفع خواهد شد و برای کاهش سریعتر حساسیت میتوانید از خمیر دندان سنسوداین برای یک دوره ۲ ماهه استفاده فرمائید .
بعد از جرم گیری حتما از دهانشویه مناسب استفاده نمائید تا در بهبود زخم های به جا مانده از جرم موثر افتد .

 استفاده مدام از دهانشویه ها زیاد توصیه نمیشود و یک هفته بعد از جرم گیری میتوانید استفاده از دهانشویه را قطع نمائید .
 

چگونه می توان از آماس لثه جلوگیری کرد؟


با رعایت بهداشت دهان و دندان به کمک وسایلی چون مسواک، خمیر دندان و نخ دندان و برداشتن پلاک میکروبی آماس لثه بوجود نمی آید. در صورتی که پلاک تبدیل به جرم شده باشد، جرم گیری توسط دندانپزشک توصیه می گردد.


آیا جرم گیری به دندان صدمه می زند؟


خیر، جرم دندان علاوه بر اینکه برای لثه و بافتهای نگهدارنده دندان مضر می باشد محلی نیز برای تجمع و تکثیر میکروبهای پوسیدگی زاست. با عمل جرم گیری تعداد این میکروبها دردهان به مراتب کمتر می شود. با برداشته شدن جرم، بیمار ممکن است با زبانش حس کند که دندانش خالی شده است. این احساس همراه با مقداری حساسیت به سرما یا گرما (بعد از جرم گیری) این تصور غلط را تقویت نموده است که شاید دندانهایش در حین جرم گیری تراش خورده باشند، در صورتی که مکانیزم دستگاه جرم گیری لرزشی بوده و قادر به تراش نمی باشد.


علت حساسیت دندان به سرما بعد از جرم گیری چیست؟


دندان دارای حس بوده و در ناحیه طوق بسیار حساس تر می باشد. وجود جرم بر طوق دندان به علت ضخامتی که دارد به عنوان یک عایق حرارتی عمل می کند و یا به عبارت دیگر جلوی حس دندان را می گیرد. با برداشته شدن آن بدیهی است که دندان بهتر متوجه تغییرات حرارتی می گردد، ضمناً بر اثر وجود جرم لثه پرخون و متورم شده و با عمل جرم گیری التهاب آن فروکش می کند لذا مقدار بیشتری از دندان نسبت به حالتی که قبلاً آماس لثه وجود داشته در دهان دیده می شود و این خود باعث احساس بیشتر تغییرات حرارتی می گردد. حساس شدن به سرما را می توان به احساسی که بدن انسان بعد از استحمام دارد، تشبیه نمود. حساسیت به سرما همیشه و اغلب به وجود نمی آید و در صورت ایجاد، گذرا و موقتی بوده و جای هیچگونه نگرانی ندارد.


آیا دندان بعد از جرم گیری لق می شود؟


خیر، با تجمع تدریجی جرم بر دندان، لثه و به دنبال آن مقداری از استخوان نگهدارنده دندان تحلیل می رود. در حقیقت دندان به این دلیل قبلاً لق شده، ولی به علت انباشتگی و یکپارچگی جرم و چسبیده شدن دندانها به هم توسط آن، این حالت درک نشده و با برداشته شدن جرم کشف می گردد و بیمار آن را منتسب به عمل جرم گیری می داند. یک ضرب المثل می گوید « جلوی ضرر را از هرکجا بگیری، منفعت است». لق شدن دندان منوط به تحلیل استخوان و انساج نگهدارنده دندان بر اثر جرم و پلاک میکروبی است.


آیا جرم گیری درد دارد؟


خیر، موردی برای بیحس کردن دندان به هنگام جرم گیری وجود ندارد. جرم گیری یا توسط قلم های دستی و یا با دستگاه صورت می گیرد. نوک قلم دستگاه جرم گیری دارای لرزش و نوساناتی می باشد که با زدن ضربه های بسیار کوتاه بر جرم، آن را پاک می کند و دندان را نمی تراشد، آب دستگاه علاوه بر تمیز کردن و شستشو، دندان را نیز خنک می کند.


جرم گیری را هر چند وقت باید انجام داد؟


بسیاری از اشخاص با یکبار جرم گیری و رعایت همیشگی بهداشت دهان و دندان ممکن است تا مدتها نیازی به جرم گیری دوباره نداشته باشند. بدیهی است که هر گونه کوتاهی در رعایت اصول بهداشت دهان به تجمع دوباره جرم منجر خواهد شد. ضمناً بعضی از بیماران به علت دارا بودن بزاقی با ویژگی های خاص از نظر میزان ترشح و ترکیب، بسیار مستعد به تشکیل جرم هستند، ضمناً استعداد به بیماری های لثه در برخی از خانواده ها بیشتر می باشد. به این گروه از بیماران توصیه می گردد جرم گیری در تناوب زمانی کوتاه تری انجام شود.


آیا استفاده از خمیر دندانهای ضد جرم مفید می باشد؟


خیر، جرم با مسواک و خمیر دندان پاک نمی شود و برای این منظور از دندانپزشکان باید کمک گرفت، ضمناً خمیر دندانهایی که به عنوان ضد جرم معرفی شده اند دارای مقادیر زیادی از مواد ساینده بوده و فقط رنگ و لکه های رسوب نموده بر دندان را که زنگ( Stain) نام دارد، تمیز می کنند و استفاده همیشگی از آنها توصیه نمی گردد. این خمیردندانها، بعلت دارا بودن مواد ساینده زیاد،ایجاد خراشهای بسیار ظریف بر سطح دندانها نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می آورند


برگرفته از سایت پزشکان بدون مرز

آموزش روشهای صحیح مسواک زدن و مصرف نخ دندان

استفاده از مسواک و خمیر دندان:
هدف اصلی از مسواک کردن، پاک کردن پلاک میکروبی از روی دندانها و لثه می باشد. درست مسواک کردن وقتی است که تمام سطوح دندانها و لثه بخوبی مسواک زده شود. بنابراین بهتر است مسواک کردن در فرصت مناسب و با زمان کافی و توأم با آرامش صورت پذیرد، چرا که کیفیت مسواک کردن (مسواک زدن صحیح) بهتر از تعداد دفعات آن اهمیت بیشتری دارد.

البته ایده‌آل آن است که بعد از هر بار مصرف مواد غذایی یا مواد قندی، دندانهایمان را مسواک کنیم؛ ولی اگر نشد، در دو زمان مسواک کردن دندانها حتماً باید صورت گیرد

.
۱٫ شب قبل از خواب: به دلیل اینکه در زمان خواب، جریان بزاق و حرکات زبان و گونه جهت تمیزکردن محیط دهان کاهش می‌یابد و دندانها مستعد پوسیدگی می‌شوند.
۲٫ صبح بعد از صبحانه

 انتخاب یک مسواک خوب:
     شرایط یک مسواک خوب :
• جنس : موهای مسواک از جنس نایلون نرم و سر موهای آن گرد باشد.
• کیفیت : موهای مسواک منظم و مرتب باشد. معمولاً نمی‌توان بیش از ۳ الی ۴ ماه از یک مسواک استفاده نمود. چون موهای آن خمیده و نامنظم می‌شود یا رنگ موهای آن تغییر می‌کند که در اینصورت حتماً مسواک را باید تعویض نمود
• اندازه مسواک: مسواک کودکان،کوچکتر از بزرگسالان است. همچنین اندازه دسته آن برای کودکان باید بگونه ای باشد که بخوبی در دستهای کوچک کودکان قرار بگیرد و هنگام استفاده در دست آنها نلغزد.
• شکل مسواک : ترجیحاً دسته مسواک مستقیم باشد و خمیدگی بیش از حد نداشته باشد؛ چرا که مسواکهایی که دارای دسته مستقیم هستند، قدرت پاک کنندگی بالاتری دارند

نکته: مسواک جزء وسایل شخصی می‌باشد و هیچکس نباید از مسواک دیگری استفاده نماید.
 خمیر دندان:
امروزه اکثر خمیر دندانها حاوی فلوراید هستند که سبب مقاومتر شدن دندان در برابر پوسیدگی می‌‌شود. خمیر دندانها دارای موادی هستند که به از بین بردن پلاک ، رنگدانه و کنترل رسوب کمک می‌کنند و نیز دارای خاصیت ضد پوسیدگی، ضد حساسیت ، خوشبو و خوش طعم کننده دهان میباشند.
نکات مهم:
• لازم است مسواک کردن حتماً با خمیر دندان انجام شود ولی در صورت عدم دسترسی به خمیر دندان با آب خالی هم می‌توان مسواک نمود. استفاده از نمک خشک، جوش شیرین یا سایر پودرها جهت مسواک کردن درست نیست، زیرا سبب ساییدگی مینای دندان و خراشیده شدن لثه می‌گردد. استفاده از آب نمک رقیق (نصف قاشق چایخوری در یک لیوان آب جوشیده سرد) بصورت دهانشویه جهت ضدعفونی کردن محیط دهان، کمک کننده است.
• حداقل زمان برای مسواک زدن ۴ دقیقه می‌باشد(شکل ۴-۴)
• زمانهای مناسب برای مسواک زدن: صبح‌ها( بعد از صبحانه)، ظهرها (بعد از ناهار)، شبها (قبل از خواب).

 روش درست مسواک کردن چیست؟
ابتدا دهان را با آب بشوئید ، سپس به اندازه یک نخود خمیر دندان روی مسواک قرار داده و خمیر دندان را به داخل موهای مسواک فرو کنید

دندانهای بالا و پایین باید جداگانه مسواک شود. مسواک کردن از قسمت عقب یک سمت دهان شروع می‌شود و به ترتیب کلیه سطوح خارجی، داخلی و جونده کلیه دندانها مسواک زده میشود

هنگام مسواک کردن باید موهای مسواک با زاویه ۴۵ درجه نسبت به محور طولی دندان در محل اتصال لثه و دندان قرار گیرد
بعد از قرار دادن مسواک روی دندان و لثه، ابتدا حرکت لرزشی (حرکات سریع و کوتاه) در محل باید صورت بگیرد و سپس با حرکت مچ دست، موهای مسواک روی سطح دندان از سمت لثه به طرف سطوح جونده چرخانده شود (شکل ۸-۴). این حرکت حدود ۱۵ تا ۲۰ بار برای هر دندان باید انجام گیرد

تمیز کردن سطوح داخلی دندانها هم مانند مسواک کردن سطوح خارجی آن صورت می گیرد ولی برای سطوح داخلی دندانهای جلو، مسواک را باید به صورت عمود بر روی سطح داخلی دندانها قرار داد و با حرکات بالا و پایین این سطوح را تمیز کرد 

برای مسواک کردن سطح جونده، موهای مسواک را در تماس با سطوح جونده قرار داده و کمی فشار دهید تا موهای مسواک به خوبی به داخل شیارهای سطح جونده وارد شود. سپس چند بار مسواک را به جلو و عقب بکشید تا بخوبی تمیز شود

چون خرده‌های مواد غذایی و میکروبها روی سطح زبان جمع می‌شوند، بهتر است هر چند روز یکبار روی زبان را هم با مسواک تمیز نمود. برای اینکار مسواک در عقب زبان قرار می‌گیرد و به طرف جلو کشیده می‌شود. تمیزکردن زبان نقش مهمی در از بین بردن بوی بد دهان دارد. پس از مسواک کردن دندانها و زبان باید دهان چندین بار با آب شسته شود. وقتی مسواک کردن دندانها تمام شد، مسواک را خوب بشوئید و در جایی دور از آلودگی نگهداری کنید. توجه کنید که هیچگاه مسواک خیس را در جعبه سر بسته نگذارید؛ چون رطوبت هوای داخل جعبه زیاد شده و رشد میکروبها را تسریع می‌کند

 استفاده از نخ دندان:
سطوح بین دندانی به هیچ وجه با استفاده از مسواک تمیز نمی‌شوند و تنها با استفاده از نخ دندان می‌توان این سطوح را تمیز کرد. نخ دندان، نخ ابریشمی مخصوصی است که باید آن را از داروخانه تهیه نمود. برای استفاده درست از نخ دندان باید:
• قبل از استفاده دستها را با آب و صابون خوب بشوئید.
• حدود ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر از نخ دندان را ببرید و دو طرف نخی را که بریده‌اید  در هر دو دست به دور انگشت وسط بپیچید

جهت نخ کشیدن دندانها، حداقل ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر نخ جدا کنید.

• سه انگشت آخر را ببندید و دو دست را از هم دورکنید تا نخ محکم کشیده شود. به این ترتیب انگشت نشانه و شست  هر دست آزاد می‌ماند

با بستن سه انگشت آخر، انگشت نشانه و شست دو دست آزاد مانده و قدرت مانور بالایی به شما می‌دهد.

• قطعه ای از نخ به طول ۲ تا ۵/۲ سانتی‌متر را بین انگشتان شست و اشاره دستها نگهدارید

طول نخی که بین انگشتان دست آزاد باقی می‌ماند، کافی است ۲ تا ۵/۲ سانتیمتر طول داشته باشد.

• برای واردکردن نخ بین دندانهای فک پایین از دو انگشت اشاره و بین دندانهای فک بالا از دو انگشت شست یا یک شست و یک انگشت اشاره استفاده کنید.
• نخ را با حرکتی شبیه اره کشیدن به آرامی به فضای بین دندانها واردکنید مراقب باشید فشار نخ، لثه را زخمی نکند
مرحله بعد این است که نخ به آرامی با حرکتی شبیه اره کشیدن به فضای بین دندانها وارد شود
• پس از اینکه نخ را وارد فضای بین دندانی کردید ابتدا نخ را به سطح کناری دندان جلویی تکیه داده و با ملایمت به زیر لبه لثه برده و آن را به دیواره دندان چسبانده و چند بار به طرف بالا و پائین حرکت دهید . به آرامی این عمل را انجام دهید تا به لثه مجاور دندان آسیب نرسانید.
نخ را به کناره یکی از دندانها تکیه داده و به زیر لبه لثه ببرید و سپس به دیواره دندان کناری بچسبانید و چند بار به طرف بالا و پایین حرکت دهید. مواظب باشید فشاری به لثه توسط نخ وارد نشود

• سپس قسمت تمیز نخ را در همان محل به سطح کناری دندان پشتی بچسبانید و همین کار را تکرار کنید. بعد از آن نخ را از لای دندانها خارج کنید. آن قسمت از نخ را که برای این دندانها استفاده کرده‌اید جابجا کنید و نخ کشیدن دندان بعدی را شروع کنید. این کار را برای تمام سطوح بین دندانها تکرارکنید.

توجه کنید که:
• پشت آخرین دندان هر فک را نیز مثل دندانهای دیگر نخ بکشید.
• استفاده از نخ دندان برای کودک باید به کمک والدینی که آموزش دیده باشند، انجام پذیرد. پس از اینکه کودک مهارت کافی را بدست آورد، بهتر است تا مدتی با نظارت والدین این کار را انجام دهد.
• بهتر است روزی دو بار (شبها قبل از خواب و صبحها بعد از صبحانه) از نخ دندان و مسواک استفاده کنید. در غیر اینصورت حداقل شبها قبل از خواب ابتدا از نخ دندان استفاده کرده، سپس دندانها را مسواک کنید.
• اگر هنگام مسواک زدن و نخ کشیدن دندانها، درد و خونریزی وجود داشت، جای نگرانی نیست. در اکثر مواقع با ادامه اینکار و برطرف شدن التهاب لثه درد و خونریزی هم از بین می رود. اگر پس از یک هفته علائم برطرف نشد حتماً بیمار را به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع دهید.

نکته مهم: به جای نخ دندان برای تمیز کردن سطوح بین دندانها از هیچ نوع نخ دیگر یا وسایل سخت و نوک‌تیز مثل سنجاق و چوب کبریت استفاده نکنید. در ضمن توجه داشته باشید که خلال دندان وسیله ایست که به آسانی به لثه آسیب می‌رساند و استفاده از آن توصیه نمی‌شود.

برداشتن پلاک دندانی از روی سطوح داخلی (قسمتی از دندان که در مجاورت با زبان قرار دارد) و سطوح خارجی (قسمتی از دندان که در مجاورت با گونه و لب قرار دارد) و سطوح جونده دندانها از اهداف اصلی مسواک کردن است. علاوه بر این در گرداگرد هر دندان در محل اتصال لثه به دندان شیاری به عمق تقریبی 2 میلی متر وجود دارد که تمیز کردن آن در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها و ابتلا به بیماریهای لثه اهمیت فوق العاده دارد. اشکال مسواک‌زدن بیشتر افراد عدم توجه به شیار لثه‌ای است. بعبارت دیگر بهنگام ‌مسواک‌زدن کوششی در جهت تمیز نمودن لثه‌ای نمی‌شود. از مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که هدف از مسواک‌کردن نظافت سه ناحیه زیرین است:

  1. شیار لثه‌ای در تمامی قسمتها
  2. سطوح داخلی و خارجی دندان‌ها
  3. سطوح جونده دندان‌ها

به یاد داشته باشید که لای دندان‌ها فقط به وسیله نخ‌دندان تمیز می‌شوند.

ترتیب صحیح مسواک‌کردن

برای آنکه سطوح دندان‌ها شیار لثه‌ای در تمامی قسمتها یکسان نظافت شود و هیچ قسمتی فراموش نگردد، یا آنکه دوباره و سه‌باره مسواک نشود، لازم است از نظم و ترتیب خاصی استفاده نمود. توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع لازم است هر 3-2 دندان مجاور را با هم مسواک نموده ، آنگاه به مسواک‌کردن 3-2 دندان دیگر پرداخت. بدین ترتیب می‌توان تمیز شدن کامل دندان‌ها اطمینان حاصل نمود و مطمئن شد که هیچ دندانی ‌مسواک نخورده باقی نمانده است. با توجه به این دو نکته می‌پردازیم به روش نظافت نواحی سه گانه ذکر شده در قسمت قبل.

نظافت شیار لثه‌ای

حرکت مورد استفاده برای تمیز کردن شیار لثه "حرکت لرزشی" نام دارد. در هر قسمتی که این حرکت انجام می‌گیرد، کافی است مسواک را در محل اتصال لثه به دندان گذارده، آن را طوری کج کنید که موهای آن بداخل شیار بین لثه و دندان وارد شود. بعبارت دیگر مسواک بگونه‌ای در دهان قرار می‌گیرد که موهای آن با سطح دندان زاویه 45 درجه می‌سازد. سپس در حالیکه مسواک در جای خود باقی است به انجام 20 حرکت سریع و کوتاه جلو به عقب بپردازید. سعی نمائید هنگام انجام این عمل مسواک بر روی دندان حرکت نخورده، نوک موهای آن از داخل شیار لثه خارج نشود. برای نظافت شیار لثه‌ای در تمام قسمتهای دهان لازم است. توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع لازم است هر دو سه دندان مجاور را با هم مسواک کرده و آنگاه به مسواک‌کردن دو سه دندان دیگر پرداخت. در مورد هر دندان نوک موهای مسواک بر روی محل اتصال لثه و دندان گذارده، در حالیکه مسواک در جای خود باقی است در مورد هر دندان 20 حرکت لرزشی در جهت بالا به پایین انجام می‌دهیم.

نظافت سطوح داخلی و خارجی دندان‌ها

روش مورد استفاده برای این سطوح "حرکت چرخشی" نام دارد. در هر قسمتی که این حرکت انجام می‌گیرد، کافیست مانند روش قبل مسواک را بگونه‌ای در دهان قرار دهید که موهای آن از سوئی با سطح دندان زاویه 45 درجه بسازد و از سوی دیگر نوک موها تقریبا در محل اتصال لثه و دندان قرار گیرد. آنگاه مچ دستتان را بگونه ای بچرخانید که موهای مسواک حرکتی را در جهت لثه به لبه دندان طی کند. توجه داشته باشید که در فک بالا هنگام انجام این عمل مسواک حرکتی از بالا به پایین دارد. در حالیکه در فک پایین مسواک از پایین به بالا حرکت خواهد نمود. توجه داشته باشید که از همان نقطه شروع لازم است هر دو سه دندان مجاور را با هم تمیز کرده، آنگاه به نظافت دو سه دندان دیگر پرداخت.

مسواک‌زدن تکمیلی

  • از آنجا که دندان‌های عقب دهان بخوبی دندان‌های جلو تمیز نمی‌شوند. بهتر است پس از انجام مراحل فوق یکبار دیگر آخرین دندانهای آسیای بزرگ و فک را از تمامی جهات به دقت مسواک نمود. این عمل باید از سمت داخل ، خارج ، پشت و روی آنها انجام گیرد.

  • مسواک‌زدن زبان ، نظافت زبان جزئی از نظافت دهان است. سطح زبان ناحیه تماسی برای تجمع میکروبها و ذرات مواد غذائی است. مسواک‌کردن زبان به برداشته شدن این مواد و بخصوص میکروبها کمک فراوانی می‌نماید. برای نظافت زبان ، کناره مسواک را در حالیکه موهای آن به سمت حلق قرار دارد در نزدیکی وسط زبان گذارده، سپس شش تا هشت مرتبه هر قسمت زبان را بسمت جلو جاروب نمائید بهتر است این کار همراه با خمیر دندان صورت می‌گیرد. خوبست بدانید تمیزکردن زبان نقش مهمی کاهش بوی بد دهان دارد.

چند تذکر مهم

  1. اگر چه مسواک‌زدن به روش ذکر شده در اوایل کمی وقت‌گیر است اما با اندکی تمرین می‌توان دندانها را در مدتی کمتر از چند دقیقه نظافت نمود.
  2. این گونه مسواک‌کردن ممکن است در ابتدا سبب خونریزی لثه شود. اگر لثه‌ها سالم و طبیعی باشند، این خونریزی در روزهای آینده متوقف می‌گردد. در صورت ادامه خونریزی لازم است جهت جر‌م‌گیری یا درمان‌های دیگر به مراکز دندانپزشکی مراجعه نمود.

  3. برای تمیز شدن دندان‌ها نیازی به محکم کشیدن مسواک بر روی آنها نیست. استفاده از روش صحیح مسواک‌کردن برای رسیدن به این هدف کافی است.
  4. مسواک‌کردن باید آهسته ، با احتیاط و دقیق باشد. از مسواک‌کردن عجولانه بپرهیزید.
  5. بسیاری از مردم مسواک می‌کنند که فکرشان جای دیگر است. این امر سبب فراموش‌کردن بعضی نواحی یا دوباره‌کاری در نواحی دیگری شود. به یاد داشته باشید مسواک‌کردن باید یک جریان آگاهانه باشد.

  6. مسواک‌کردن باید بمعنای نظافت باشد، نه رفع تکلیف.
  7. در مسواک‌کردن هدف سفیدکردن دندان‌ها نیست.
  8. هیچگاه با نگاه کردن به دندان‌های جلو در مورد کارائی مسواک‌زدن خود قضاوت نکنید.
  9. اگر مسواک‌زدن به روش غلط گیرد، بهترین مسواک‌ها و خمیردندان‌ها نیز فایده‌ای برای دندان‌ها نخواهند داشت.
  10. هنگام مسواک‌زدن به روش لرزشی بهتر است از مسواک نرم استفاده نمائید.

اوقات مسواک‌کردن

ایده‌آل آن است که دندان‌ها پس از مصرف هر غذا یا آشامیدنی شیرین مسواک شوند. اگر این کار امکان نداشته باشد بهتر است یکبار صبحها بعد از صبحانه و بار دیگر شبها قبل از خواب دندانها را مسواک نمود. در صورتیکه قادر به اینکار نیستید لازم است حداقل شبها قبل از خوابیدن بطور دقیق دندان‌ها را پاکیزه نمائید. به هرحال هیچگاه بدون مسواک به رختخواب رفت. در مواردی که قادر به مسواک‌زدن نیستید، بلافاصله پس از غذاخوردن چهار پنج مرتبه دهان را آب بشوئید. افراد مبتلا به بیماریهای لثه یا کسانی که مستعد پوسیدگی دندان هستند، لازم است حداقل سه بار در روز دندان‌ها را مسواک نمایند. پس از خوردن غذا هرچه سریعتر دندانها را مسواک کنیم، میزان پوسیدگی دندانها کمتر خواهد بود. جالب است بدانیم هرگاه بک دقیقه پس از مصرف غذا به مسواک‌زدن دندان‌ها بپردازیم به میزان 50 درصد پوسیدگی دندان‌ها کاهش می‌یابد.

چند نکته

  1. حداقل زمان مسواک‌کردن در هر نوبت سه دقیقه است.
  2. خواب آلودگی در ساعات آخر شب سبب سستی در مسواک‌زدن می‌شود. قبل از آنکه کاملا سست و بیحال شوید، دندان‌ها را مسواک نمائید.
  3. از آنجا که افراد راست دست ، دندان‌ها سمت راست و افراد چپ دست دندان‌های سمت چپ دهان خود را کمتر مسواک می‌کنند، لازم است به این مکانها که بطور ناخودآگاه کمتر مسواک می‌شوند، توجه بیشتری داشته باشیم.
  4. هنگام مسواک‌کردن سطح بیرونی دندان‌های آسیای بزرگ در فک بالا ، از باز کردن دهان بمقدار زیاد خودداری نمائید. این عمل مانع از رسیدن مسواک به آن نواحی شده، لذا دندان‌ها در این قسمت خوب تمیز نمی‌شوند.
  5. عده‌ای از بیماران معمولا مسواک‌کردن سطح داخلی دندان‌ها فک پایین را فراموش می‌نمایند.

  6. همچنین گروهی دیگر هنگام مسواک‌کردن این نواحی دچار حالت تهوع شده، لذا از تمیز کردن این نواحی اجتناب می‌نمایند. بهترین راه جهت حل این مشکل آن است که این قسمتها بطور غیر مستقیم نظافت شوند. به این معنی که مانند وقتی که سطوح جونده را مسواک می‌نمائیم، مسواک را بر روی سطح جونده دندان‌های آسیا گذارده، آنگاه به آرامی مسواک را بگونه‌ای کج می‌کنیم که یک تا دو ردیف از موهای آن که در سمت زبان قرار دارند، بر روی سطح دندان‌ها قرار گیرد. بدین ترتیب نیمی از موهای مسواک بر روی سطح جونده و نیمی دیگر بر روی سطح داخلی دندان‌های آسیا قرار می‌گیرد. پس از این مرحله در هر قسمت به انجام 20 حرکت کوتاه جلو به عقب می‌پردازیم تا تمامی این ناحیه تمیز شود.


منبع:سایت پزشکان بدون مرز و رشد