دانشمندان دریافتند چای سبز و عصاره انگور قرمز حاوی موادی موسوم به پلی فنول هاست و از همین رو، نوشیدن این نوشیدنی ها باعث کاهش تشکیل جرم دندان (پلاک) بر روی سطح مینای دندان شده و همچنین از چسبیدن باکتری های سیاه کننده دندان به مینای دندان که باعث خرابی آن می شود، جلوگیری می کند.
جرم دندان ابتدا لایه ای چسبنده و نرم است. اما اگر به طرزی مناسب، با استفاده از مسواک و سایر روش ها، برداشته نشود، به صورت ماده ای سخت و زرد رنگ درآمده و معمولاً در بن دندان ها در نزدیکی لثه ها و حتی زیر سطح لثه به مینای دندان می چسبد، به نحوی که فقط با مراجعه به دندان پزشک می توان آن را برداشت.
به گزارش پایگاه اینترنتی بیبیسی نیوز، محققان دریافتند مبتلایان به بیماری لثه که به مدت دو هفته روزانه دو عدد گریب فروت مصرف کنند خونریزی لثه آنها کاهش قابل توجهی مییابد.
محققان علت این تاثیر را ناشی از افزایش میزان ویتامین سی خون میدانند که به التیام زخمها و کاهش آسیب ناشی از مولکولهای رادیکال آزاد پایدار کمک میکند.
اگر پلاک میکروبی
هر روز و یا در مراحل اولیه از سطح دندان تمیز نشود، املاح موجود در بزاق
و مواد غذایی برآن رسوب نموده و منجر به ایجاد جرم دندان که سخت می باشد،
می گردد. جرم با مسواک زدن پاک نمی شود و با عمل جرم گیری توسط دندانپزشک
برداشته می شود.
آیا هر تغییر رنگی در سطح دندان ها جرم هست ؟
یکسری از تغییر رنگها بر روی دندان در واقع پوسیدگی هائی هستند که معمولا به صورت سیاه رنگ بر روی دندان مشاهده میشود و در حالت های پیشرفته به صورت حفره در میایند و در نهایت با پیشرفت پوسیدگی دندان درد شروع دندان شروع می شود .
یک راه تشخیص قطعی این تغییر رنگها این است که در پوسیدگی ها بر روی
دندان حفره ایجاد میشود بر خلاف جرم که معمولا بر روی دندان می نشیند و
حجم اضافی را اشغال میکند
یکسری از تغییر رنگها در ساختمان خود دندان وجود دارند و معمولا این تغییر
رنگها دائمی بوده و با جرم گیری پاک نمی شود و در ضمن با تراش آن معمولا
زیر آن هم همین لکه ها را دارد و این تغییر رنگها یا ناشی از مصرف دارو در
زمان رشد جوانه دندان است و یا ناشی از نقص تکاملی دندان ها و کمبود املاح
مختلف در زمان تشکیل دندان و یا ناشی از افزایش فلوراید آب وصرفی می باشد
.
نوع سوم تغییر رنگها ناشی از موادی است که به طور معمول مصرف میکنیم و
رسوباتی که بر روی دندان تشکیل میشود . این رسوبات یا به صورت رنگدانه یا
استین هستند و یا به صورت جرم که بحث اصلی ما را تشکیل میدهد . این جرم ها
بخوبی با جرم گیری پاک میشود و همین جرم ها هستند که لثه را تخریب کرده و
در نهایت باعث شل شدن دندانها میشود بدون اینکه خود دندان مشکلی داشته
باشد.
جرم دندان چیست و چگونه تشکیل میشود ؟
تا بحال به سماور یا کتری که به طور معمول در منزلتان وجود دارد دقت کرده اید ؟ معمولا دور جدار داخلی سماور را دقت کنید لایه شیری رنگی از رسوبات مختلف را میتوانید مشاهده کنید که با توجه به شهری که در آن زندگی میکنید و املاح موجود در آب مصرفی آن مقدار و رنگ این املاح متفاوت خواهد بود ..
جرمی که بر روی دندانها تشکیل میشود چیزی شبیه این جرم های دور جدار داخلی سماور است . با این تفاوت که ترکیباتی پیچیده تر داشته و روند تشکیل آن اندکی متفاوت است . بزاق ما به طور معمول دارای املاح زیادی است که قدرت رسوب کردن را دارند . این املاح معمولا در جاهائی که با غذا و مسواک کمتر در تماس است رسوب میکنند. رسوب این املاح همراه است با ایجاد بستر مناسب برای جایگزینی میکروبهائی که به طور طبیعی در دهان وجود دارد و رشد و تکثیر آن است .
اضافه شدن پروتئین های موجود در غذا و بذاق و همچنین لاشه سلولهای مرده بافت های مختلف دهان در مجموع باعث افزایش حجم این رسوبات شده و به مرور جرم تشکیل میشود و در دهان قابل مشاهده میشود .
چیزی که مهم است این است که ما معمولا مقدار کمی از جرم تشکیل شده را می توانیم مشاهده کنیم و قسمت عمده این جرم با تخریب لثه در زیر لثه تخریب شده جایگزین شده و از دید مستقیم ما پنهان میماند . و مسئله مهمتر اینکه این جرم های تشکیل شده پر از میکروب های مختلف است و با مسواک زدن هم تمیز نمیگردد و این میکروبها بین ۲۰ الی ۴۰ درصد جرم تشکیل شده را تشکیل میدهد و بافت چسبنده لثه را که محکم به دندان چسبیده را بمرور تخریب کرده و بافت نگهدارنده حیاتی لثه را تخریب کرده و باعث سست شدن پایه های دندان میشود .
پس نتیجه میگیریم که با جرم گیری و تمیز کردن این جرم های تشکیل شده بر روی دندان از روند تخریب لثه جلو گیری کنیم .
آیا جرم گیری دندان را خراب میکند؟
این موضوع کاملا اشتباه است و با ریشه یابی علت این نوع افکار پی خواهیم برد که چرا چنین اشتباهی میکنیم .
جرم های تشکیل شده بر روی دندان به مرور لثه را خراب کرده و خود جایگزین میشود . این امر چون به مرور اتفاق میفتد و بیمار متوجه عقب نشینی لثه نمیشود و لثه ای که عقب نشینی کرده با جرم جایگزین میشود فضای خالی که بین دندانها در اثر عقب نشینی لثه هم که ایجاد میشود از دید بیمار پنهان میماند . موقعی که بیمار برای جرم گیری مراجعه میکند وقتی این جرم ها را تمیز میکنیم لثه تحلیل رفته در معرض دید بیمار قرار میگیرد و چنین احساسی بدست می دهد که جرم گیری باعث از بین رفتن لثه شده است در صورتی که تمام این اتفاقات قبلا صورت گرفته بوده ولی از دید بیمار پنهان بوده است .
با این توضیحاتی که دادم امیدوارم مطمئن شده باشید که تمام این بلایا به علت جرم بوده که بر سرتان میاید نه جرم گیری …. و این جرم گیری است که از ادامه روند تخریب لثه جلوگیری میکند .
هر چند وقت باید جرم گیری کنیم؟
حتما سالی یک بار جرم گیری را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید .
به یاد داشته باشید روش صحیح مسواک زدن تشکیل جرم را به حداقل خواهید رساند.
اگر در موقع مسواک زدن دیدید که از ناحیه از لثه هایتان دارد خون میاید
بدانید که آن ناحیه دچار مشکل است و به دندانپزشک خود مراجعه کنید .به
ناحیه ای که خون میاید بیشتر مسواک بزنید و از خونریزی آن نترسید . مطمئن
باشید که با خوب مسواک زدن و بیشتر مسواک زدن خونریزی به مقدار زیادی
کاهش خواهد یافت.
در صورتی که جرم زیادی داشتید و بعد از جرم گیری دندانهایتان به سرما و
گرما حساس شده زیاد نگران نباشید به مرور رفع خواهد شد و برای کاهش سریعتر
حساسیت میتوانید از خمیر دندان سنسوداین برای یک دوره ۲ ماهه استفاده
فرمائید .
بعد از جرم گیری حتما از دهانشویه مناسب استفاده نمائید تا در بهبود زخم های به جا مانده از جرم موثر افتد .
استفاده مدام از دهانشویه ها زیاد توصیه نمیشود و یک هفته بعد از جرم گیری میتوانید استفاده از دهانشویه را قطع نمائید .
چگونه می توان از آماس لثه جلوگیری کرد؟
با رعایت بهداشت دهان و دندان به کمک وسایلی چون مسواک، خمیر دندان و نخ دندان و برداشتن پلاک میکروبی آماس لثه بوجود نمی آید. در صورتی که پلاک تبدیل به جرم شده باشد، جرم گیری توسط دندانپزشک توصیه می گردد.
آیا جرم گیری به دندان صدمه می زند؟
خیر، جرم دندان علاوه بر اینکه برای لثه و بافتهای نگهدارنده دندان مضر می باشد محلی نیز برای تجمع و تکثیر میکروبهای پوسیدگی زاست. با عمل جرم گیری تعداد این میکروبها دردهان به مراتب کمتر می شود. با برداشته شدن جرم، بیمار ممکن است با زبانش حس کند که دندانش خالی شده است. این احساس همراه با مقداری حساسیت به سرما یا گرما (بعد از جرم گیری) این تصور غلط را تقویت نموده است که شاید دندانهایش در حین جرم گیری تراش خورده باشند، در صورتی که مکانیزم دستگاه جرم گیری لرزشی بوده و قادر به تراش نمی باشد.
علت حساسیت دندان به سرما بعد از جرم گیری چیست؟
دندان دارای حس بوده و در ناحیه طوق بسیار حساس تر می باشد. وجود جرم بر طوق دندان به علت ضخامتی که دارد به عنوان یک عایق حرارتی عمل می کند و یا به عبارت دیگر جلوی حس دندان را می گیرد. با برداشته شدن آن بدیهی است که دندان بهتر متوجه تغییرات حرارتی می گردد، ضمناً بر اثر وجود جرم لثه پرخون و متورم شده و با عمل جرم گیری التهاب آن فروکش می کند لذا مقدار بیشتری از دندان نسبت به حالتی که قبلاً آماس لثه وجود داشته در دهان دیده می شود و این خود باعث احساس بیشتر تغییرات حرارتی می گردد. حساس شدن به سرما را می توان به احساسی که بدن انسان بعد از استحمام دارد، تشبیه نمود. حساسیت به سرما همیشه و اغلب به وجود نمی آید و در صورت ایجاد، گذرا و موقتی بوده و جای هیچگونه نگرانی ندارد.
آیا دندان بعد از جرم گیری لق می شود؟
خیر، با تجمع تدریجی جرم بر دندان، لثه و به دنبال آن مقداری از استخوان نگهدارنده دندان تحلیل می رود. در حقیقت دندان به این دلیل قبلاً لق شده، ولی به علت انباشتگی و یکپارچگی جرم و چسبیده شدن دندانها به هم توسط آن، این حالت درک نشده و با برداشته شدن جرم کشف می گردد و بیمار آن را منتسب به عمل جرم گیری می داند. یک ضرب المثل می گوید « جلوی ضرر را از هرکجا بگیری، منفعت است». لق شدن دندان منوط به تحلیل استخوان و انساج نگهدارنده دندان بر اثر جرم و پلاک میکروبی است.
آیا جرم گیری درد دارد؟
خیر، موردی برای بیحس کردن دندان به هنگام جرم گیری وجود ندارد. جرم گیری یا توسط قلم های دستی و یا با دستگاه صورت می گیرد. نوک قلم دستگاه جرم گیری دارای لرزش و نوساناتی می باشد که با زدن ضربه های بسیار کوتاه بر جرم، آن را پاک می کند و دندان را نمی تراشد، آب دستگاه علاوه بر تمیز کردن و شستشو، دندان را نیز خنک می کند.
جرم گیری را هر چند وقت باید انجام داد؟
بسیاری از اشخاص با یکبار جرم گیری و رعایت همیشگی بهداشت دهان و دندان ممکن است تا مدتها نیازی به جرم گیری دوباره نداشته باشند. بدیهی است که هر گونه کوتاهی در رعایت اصول بهداشت دهان به تجمع دوباره جرم منجر خواهد شد. ضمناً بعضی از بیماران به علت دارا بودن بزاقی با ویژگی های خاص از نظر میزان ترشح و ترکیب، بسیار مستعد به تشکیل جرم هستند، ضمناً استعداد به بیماری های لثه در برخی از خانواده ها بیشتر می باشد. به این گروه از بیماران توصیه می گردد جرم گیری در تناوب زمانی کوتاه تری انجام شود.
آیا استفاده از خمیر دندانهای ضد جرم مفید می باشد؟
خیر، جرم با مسواک و خمیر دندان پاک نمی شود و برای این منظور از دندانپزشکان باید کمک گرفت، ضمناً خمیر دندانهایی که به عنوان ضد جرم معرفی شده اند دارای مقادیر زیادی از مواد ساینده بوده و فقط رنگ و لکه های رسوب نموده بر دندان را که زنگ( Stain) نام دارد، تمیز می کنند و استفاده همیشگی از آنها توصیه نمی گردد. این خمیردندانها، بعلت دارا بودن مواد ساینده زیاد،ایجاد خراشهای بسیار ظریف بر سطح دندانها نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می آورند
برگرفته از سایت پزشکان بدون مرز
استفاده از مسواک و خمیر دندان:
هدف اصلی از مسواک کردن، پاک کردن پلاک
میکروبی از روی دندانها و لثه می باشد. درست مسواک کردن وقتی است که تمام
سطوح دندانها و لثه بخوبی مسواک زده شود. بنابراین بهتر است مسواک کردن در
فرصت مناسب و با زمان کافی و توأم با آرامش صورت پذیرد، چرا که کیفیت
مسواک کردن (مسواک زدن صحیح) بهتر از تعداد دفعات آن اهمیت بیشتری دارد.
البته ایدهآل آن است که بعد از هر بار مصرف مواد غذایی یا مواد قندی، دندانهایمان را مسواک کنیم؛ ولی اگر نشد، در دو زمان مسواک کردن دندانها حتماً باید صورت گیرد
.
۱٫ شب قبل از خواب: به دلیل اینکه در زمان خواب، جریان بزاق و حرکات زبان
و گونه جهت تمیزکردن محیط دهان کاهش مییابد و دندانها مستعد پوسیدگی
میشوند.
۲٫ صبح بعد از صبحانه
انتخاب یک مسواک خوب:
شرایط یک مسواک خوب :
• جنس : موهای مسواک از جنس نایلون نرم و سر موهای آن گرد باشد.
• کیفیت : موهای مسواک منظم و مرتب باشد. معمولاً نمیتوان بیش از ۳ الی ۴
ماه از یک مسواک استفاده نمود. چون موهای آن خمیده و نامنظم میشود یا رنگ
موهای آن تغییر میکند که در اینصورت حتماً مسواک را باید تعویض نمود
• اندازه مسواک: مسواک کودکان،کوچکتر از بزرگسالان است. همچنین اندازه
دسته آن برای کودکان باید بگونه ای باشد که بخوبی در دستهای کوچک کودکان
قرار بگیرد و هنگام استفاده در دست آنها نلغزد.
• شکل مسواک : ترجیحاً دسته مسواک مستقیم باشد و خمیدگی بیش از حد نداشته
باشد؛ چرا که مسواکهایی که دارای دسته مستقیم هستند، قدرت پاک کنندگی
بالاتری دارند
نکته: مسواک جزء وسایل شخصی میباشد و هیچکس نباید از مسواک دیگری استفاده نماید.
خمیر دندان:
امروزه اکثر خمیر دندانها حاوی فلوراید هستند که سبب مقاومتر شدن دندان در
برابر پوسیدگی میشود. خمیر دندانها دارای موادی هستند که به از بین بردن
پلاک ، رنگدانه و کنترل رسوب کمک میکنند و نیز دارای خاصیت ضد پوسیدگی،
ضد حساسیت ، خوشبو و خوش طعم کننده دهان میباشند.
نکات مهم:
• لازم است مسواک کردن حتماً با خمیر دندان انجام شود ولی در صورت عدم
دسترسی به خمیر دندان با آب خالی هم میتوان مسواک نمود. استفاده از نمک
خشک، جوش شیرین یا سایر پودرها جهت مسواک کردن درست نیست، زیرا سبب
ساییدگی مینای دندان و خراشیده شدن لثه میگردد. استفاده از آب نمک رقیق
(نصف قاشق چایخوری در یک لیوان آب جوشیده سرد) بصورت دهانشویه جهت ضدعفونی
کردن محیط دهان، کمک کننده است.
• حداقل زمان برای مسواک زدن ۴ دقیقه میباشد(شکل ۴-۴)
• زمانهای مناسب برای مسواک زدن: صبحها( بعد از صبحانه)، ظهرها (بعد از ناهار)، شبها (قبل از خواب).
روش درست مسواک کردن چیست؟
ابتدا دهان را با آب بشوئید ، سپس به اندازه یک نخود خمیر دندان روی مسواک قرار داده و خمیر دندان را به داخل موهای مسواک فرو کنید
دندانهای بالا و پایین باید جداگانه مسواک شود. مسواک کردن از قسمت عقب یک سمت دهان شروع میشود و به ترتیب کلیه سطوح خارجی، داخلی و جونده کلیه دندانها مسواک زده میشود
هنگام مسواک کردن باید موهای مسواک با زاویه ۴۵ درجه نسبت به محور طولی دندان در محل اتصال لثه و دندان قرار گیرد
بعد از قرار دادن مسواک روی دندان و لثه، ابتدا حرکت لرزشی (حرکات سریع و
کوتاه) در محل باید صورت بگیرد و سپس با حرکت مچ دست، موهای مسواک روی سطح
دندان از سمت لثه به طرف سطوح جونده چرخانده شود (شکل ۸-۴). این حرکت حدود
۱۵ تا ۲۰ بار برای هر دندان باید انجام گیرد
تمیز کردن سطوح داخلی دندانها هم مانند مسواک کردن سطوح خارجی آن صورت می گیرد ولی برای سطوح داخلی دندانهای جلو، مسواک را باید به صورت عمود بر روی سطح داخلی دندانها قرار داد و با حرکات بالا و پایین این سطوح را تمیز کرد
برای مسواک کردن سطح جونده، موهای مسواک را در تماس با سطوح جونده قرار داده و کمی فشار دهید تا موهای مسواک به خوبی به داخل شیارهای سطح جونده وارد شود. سپس چند بار مسواک را به جلو و عقب بکشید تا بخوبی تمیز شود
چون خردههای مواد غذایی و میکروبها روی سطح زبان جمع میشوند، بهتر است هر چند روز یکبار روی زبان را هم با مسواک تمیز نمود. برای اینکار مسواک در عقب زبان قرار میگیرد و به طرف جلو کشیده میشود. تمیزکردن زبان نقش مهمی در از بین بردن بوی بد دهان دارد. پس از مسواک کردن دندانها و زبان باید دهان چندین بار با آب شسته شود. وقتی مسواک کردن دندانها تمام شد، مسواک را خوب بشوئید و در جایی دور از آلودگی نگهداری کنید. توجه کنید که هیچگاه مسواک خیس را در جعبه سر بسته نگذارید؛ چون رطوبت هوای داخل جعبه زیاد شده و رشد میکروبها را تسریع میکند
استفاده از نخ دندان:
سطوح بین دندانی به هیچ وجه با استفاده از مسواک تمیز نمیشوند و تنها با
استفاده از نخ دندان میتوان این سطوح را تمیز کرد. نخ دندان، نخ ابریشمی
مخصوصی است که باید آن را از داروخانه تهیه نمود. برای استفاده درست از نخ
دندان باید:
• قبل از استفاده دستها را با آب و صابون خوب بشوئید.
• حدود ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر از نخ دندان را ببرید و دو طرف نخی را که بریدهاید در هر دو دست به دور انگشت وسط بپیچید
جهت نخ کشیدن دندانها، حداقل ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر نخ جدا کنید.
• سه انگشت آخر را ببندید و دو دست را از هم دورکنید تا نخ محکم کشیده شود. به این ترتیب انگشت نشانه و شست هر دست آزاد میماند
با بستن سه انگشت آخر، انگشت نشانه و شست دو دست آزاد مانده و قدرت مانور بالایی به شما میدهد.
• قطعه ای از نخ به طول ۲ تا ۵/۲ سانتیمتر را بین انگشتان شست و اشاره دستها نگهدارید
طول نخی که بین انگشتان دست آزاد باقی میماند، کافی است ۲ تا ۵/۲ سانتیمتر طول داشته باشد.
• برای واردکردن نخ بین دندانهای فک پایین از دو انگشت اشاره و بین
دندانهای فک بالا از دو انگشت شست یا یک شست و یک انگشت اشاره استفاده
کنید.
• نخ را با حرکتی شبیه اره کشیدن به آرامی به فضای بین دندانها واردکنید مراقب باشید فشار نخ، لثه را زخمی نکند
مرحله بعد این است که نخ به آرامی با حرکتی شبیه اره کشیدن به فضای بین دندانها وارد شود
• پس از اینکه نخ را وارد فضای بین دندانی کردید ابتدا نخ را به سطح کناری
دندان جلویی تکیه داده و با ملایمت به زیر لبه لثه برده و آن را به دیواره
دندان چسبانده و چند بار به طرف بالا و پائین حرکت دهید . به آرامی این
عمل را انجام دهید تا به لثه مجاور دندان آسیب نرسانید.
نخ را به کناره یکی از دندانها تکیه داده و به زیر لبه لثه ببرید و سپس به
دیواره دندان کناری بچسبانید و چند بار به طرف بالا و پایین حرکت دهید.
مواظب باشید فشاری به لثه توسط نخ وارد نشود
• سپس قسمت تمیز نخ را در همان محل به سطح کناری دندان پشتی بچسبانید و همین کار را تکرار کنید. بعد از آن نخ را از لای دندانها خارج کنید. آن قسمت از نخ را که برای این دندانها استفاده کردهاید جابجا کنید و نخ کشیدن دندان بعدی را شروع کنید. این کار را برای تمام سطوح بین دندانها تکرارکنید.
توجه کنید که:
• پشت آخرین دندان هر فک را نیز مثل دندانهای دیگر نخ بکشید.
• استفاده از نخ دندان برای کودک باید به کمک والدینی که آموزش دیده
باشند، انجام پذیرد. پس از اینکه کودک مهارت کافی را بدست آورد، بهتر است
تا مدتی با نظارت والدین این کار را انجام دهد.
• بهتر است روزی دو بار (شبها قبل از خواب و صبحها بعد از صبحانه) از نخ
دندان و مسواک استفاده کنید. در غیر اینصورت حداقل شبها قبل از خواب ابتدا
از نخ دندان استفاده کرده، سپس دندانها را مسواک کنید.
• اگر هنگام مسواک زدن و نخ کشیدن دندانها، درد و خونریزی وجود داشت، جای
نگرانی نیست. در اکثر مواقع با ادامه اینکار و برطرف شدن التهاب لثه درد و
خونریزی هم از بین می رود. اگر پس از یک هفته علائم برطرف نشد حتماً بیمار
را به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع دهید.
نکته مهم: به جای نخ دندان برای تمیز کردن سطوح بین دندانها از هیچ نوع نخ دیگر یا وسایل سخت و نوکتیز مثل سنجاق و چوب کبریت استفاده نکنید. در ضمن توجه داشته باشید که خلال دندان وسیله ایست که به آسانی به لثه آسیب میرساند و استفاده از آن توصیه نمیشود.
برداشتن پلاک دندانی از روی سطوح داخلی (قسمتی از دندان که در مجاورت با زبان قرار دارد) و سطوح خارجی (قسمتی از دندان که در مجاورت با گونه و لب قرار دارد) و سطوح جونده دندانها از اهداف اصلی مسواک کردن است. علاوه بر این در گرداگرد هر دندان در محل اتصال لثه به دندان شیاری به عمق تقریبی 2 میلی متر وجود دارد که تمیز کردن آن در پیشگیری از پوسیدگی دندانها و ابتلا به بیماریهای لثه اهمیت فوق العاده دارد. اشکال مسواکزدن بیشتر افراد عدم توجه به شیار لثهای است. بعبارت دیگر بهنگام مسواکزدن کوششی در جهت تمیز نمودن لثهای نمیشود. از مطالب فوق میتوان نتیجه گرفت که هدف از مسواککردن نظافت سه ناحیه زیرین است:منبع:سایت پزشکان بدون مرز و رشد